H Κύπρος είναι μια μικρή ανοιχτή οικονομία, η οποία επηρεάζεται πάρα πολύ έντονα από το εξωτερικό περιβάλλον. H αναταραχή με τους δασμούς μπορεί να επηρεάσει την Κύπρο και πώς, και σε ένα χρονικό σημείο που φαίνεται ότι η οικονομία καταφέρνει και προσελκύει και ξένες επενδύσεις.

Η άμεση έκθεση της Κύπρου εκτιμώ ότι θα είναι περιορισμένη, καθώς δεν έχουμε ιδιαίτερες εισαγωγικές και εξαγωγικές σχέσεις με τις ΗΠΑ. Ωστόσο, οτιδήποτε επηρεάζει την ευρωπαϊκή και παγκόσμια οικονομία επηρεάζει και την Κύπρο. Και φαίνεται ότι οι δασμοί αν παραμείνουν ως έχουν θα επηρεάσουν σημαντικά την παγκόσμια και ιδιαίτερα την Ευρωπαϊκή οικονομία στην οποία ανήκουμε, οπότε θα υπάρξει έμμεση αρνητική επίδραση στην Κυπριακή οικονομία, ίσως με κάποια χρονική υστέρηση.  Δημιουργείται και μια πρόκληση για τις κεντρικές τράπεζες, όσον αφορά τη διαμόρφωση των επιτοκίων. Είναι ακόμα νωρίς να δούμε τις πλήρεις επιπτώσεις, αλλά σίγουρα η αβεβαιότητα δεν είναι θετική για την οικονομία και για αυτό η συνετή οικονομική πολιτική είναι πλεόν πολύ πιο σημαντική για να μπορέσουμε να αντέξουμε τυχόν νέους κραδασμούς και να συνεχίσουμε να προσελκύουμε νέες παραγωγικές επενδύσεις.

Ο ανταγωνισμός 

Το Κυπριακό τραπεζικό σύστημα πέρασε μια περίοδο ανασύνταξης. Τώρα βλέπουμε μια κινητικότητα, υπάρχουν εξαγορές, συγχωνεύσεις. Πώς σκοπεύει η Τράπεζα Κύπρου να ανταποκριθεί στον αυξανόμενο ανταγωνισμό;

Ο ανταγωνισμός ήταν πάντα μέρος του τραπεζικού συστήματος στην Κύπρο και πάντοτε τον λαμβάνουμε υπόψιν στο καταρτισμό του στρατηγικού μας πλάνου. Και ο ανταγωνισμός δεν είναι μόνο οι παραδοσιακές Τράπεζες αλλά και όλες οι fintech οι οποίες παίρνουν ένα μέρος της πίτας, ιδιαίτερα στο transactional banking. Η στρατηγική μας είναι συγκεκριμένη και μακροπρόθεσμη και βασίζεται σε ένα συγκεκριμένο υλοποιήσιμο πλάνο. Έχουμε τη πειθαρχία και την υπομονή να προχωρούμε με βάση αυτό το πλάνο, βλέποντας μακροπρόθεσμα.   Ο ανταγωνισμός για εμάς είναι κάτι θετικό γιατί μας σπρώχνει να γινόμαστε καλύτεροι  και  να προχωρούμε πιο γρήγορα και με μεγαλύτερη ένταση.

Για παράδειγμα;

Είμαστε πολύ ευέλικτοι  όσον αφορά την οργανωτική μας δομή για να λαμβάνουμε γρήγορα αποφάσεις αλλά και πρωτοπόροι  σε ότι αφορά τα προϊόντα μας. Μπορεί να είμαστε 125 χρονών, αλλά έγκαιρα και αρκετά χρόνια πριν είχαμε αποφασίσει να επενδύσουμε στην τεχνολογία. Η Τράπεζα Κύπρου έχει ξεπεράσει σε πολύ μεγάλο βαθμό το παραδοσιακό τραπεζικό μοντέλο στον τρόπο λειτουργίας και έχουμε μεταβεί σε ένα νέο ολιστικό μοντέλο. Επενδύουμε στην τεχνολογία και αναπτύσσουμε ένα μοντέλο που μας επιτρέπει να δημιουργούμε σχέσεις εμπιστοσύνης με τους πελάτες μας.

Θα τολμήσω να πω ότι η Τράπεζα Κύπρου βρίσκεται  μπροστά από τον ανταγωνισμό και θα το εξηγήσω. Η ανάπτυξη της τράπεζας, βασίζεται στην τεχνολογία και αυτό που θέλουμε να προσφέρουμε στους πελάτες μας είναι ένα οικοσύστημα υπηρεσιών και δυνατοτήτων μέσα από μια εφαρμογή. Το mobile app της Τράπεζας, εξελίσσεται σε ένα super app, όπου οι πελάτες μας μέχρι το τέλος της χρονιάς θα έχουν τη δυνατότητα μέσα από μια εφαρμογή, να πραγματοποιούν πληρωμές, να μεταφέρουν χρήματα, να υποβάλουν αίτηση δανείου, να αγοράζουν ασφαλιστικά προϊόντα, να πραγματοποιούν επενδύσεις και να αγοράζουν τραπεζικά προϊόντα, καθώς να διεκπεραιώνουν συναλλαγές B2B και B2C μέσω της ψηφιακής πλατφόρμας  Jinius. Μέσω του Jinius το 2024 εκτελέστηκαν πέραν του 1 δις πληρωμές B2B  και φέτος ο στόχος είναι να πάμε στα δύο δις. Με το Quick loan έχουμε δώσει πέραν των 200 εκατ. ευρώ σε δάνεια σε δυο χρόνια.

Δημιουργήσαμε το Joey, την  τραπεζική εφαρμογή για παιδιά και εφήβους και πρόσφατα προσθέσαμε το Fleksy για αγορές με δόσεις.  Διαθέτουμε ένα μοντέλο το οποίο δουλεύει και το οποίο δημιουργεί σχέσεις εμπιστοσύνης και μεγάλης διάρκειας με τους πελάτες.

Θα επαναλάβω ότι δεν θεωρώ την Τράπεζα Κύπρου παραδοσιακή τράπεζα. Είμαστε πρωτοπόροι στην τεχνολογία με εφαρμογές και προϊόντα που ξεχωρίζουν στην αγορά. Η στρατηγική μας κατεύθυνση βασίζεται έντονα στην τεχνολογία.

Θα πειραματιστείτε και με την Τεχνητή Νοημοσύνη;

Η τεχνητή νοημοσύνη είναι κάτι που ήδη αρχίσαμε και χρησιμοποιούμε στην ανάπτυξη των προϊόντων και των υπηρεσιών μας. Θεωρώ ότι με την πάροδο του χρόνου θα είναι κάτι που θα ενσωματώνουμε όλο και περισσότερο. Στο μεταξύ, έχουμε δημιουργήσει και την Sofia, που είναι το πρώτο μας εσωτερικό chatbot και σηματοδοτεί μια νέα εποχή στο Συγκρότημα. Μία εποχή, όπου η Τεχνητή Νοημοσύνη γίνεται σύμμαχος στην εργασιακή μας καθημερινότητα. Σε πρώτη φάση, το chatbot θα παρέχει άμεση βοήθεια σχετικά με τις εγκυκλίους του Οργανισμού μας ενώ παράλληλα θα «εκπαιδεύεται» συνεχώς για να παρέχει πρόσθετες πληροφορίες και διευκολύνσεις.  

Σε αυτό το μοντέλο που περιγράψατε χωράει και η επέκταση στον εξωτερικό και ειδικά στην Ελλάδα.  Υπάρχει μια σημαντική κυπριακή παρουσία και σε φυσικά πρόσωπα και σε επιχειρήσεις στην Ελλάδα, συν  ότι η Τράπεζα Κύπρου έχει μια καλή φήμη στην ελληνική αγορά από την προηγούμενή της παρουσία.

Δεν είναι αυτοσκοπός η φυσική επέκταση οπουδήποτε. Και μιλώντας για την Ελλάδα, προς το παρόν η στρατηγική μας είναι αυτή που έχουμε σήμερα. Προσεκτική επέκταση στον τομέα του shipping και προσεκτική επέκταση σε επιλεγμένες μεγάλες υγιείς ελληνικές επιχειρήσεις. Το 2024 χορηγήσαμε περίπου 400 εκατ. ευρώ σε δάνεια στο εξωτερικό και ο στόχος είναι να δώσουμε περισσότερα φέτος.

Υπάρχει μια αρνητική εικόνα για τις τράπεζες στην Κυπριακή κοινωνία. Σας απασχολεί; Είναι δίκαιη αυτή η εικόνα;

Το τραπεζικό σύστημα είναι ένας εύκολος στόχος για τα προβλήματα της κοινωνίας και αυτό δε συμβαίνει μόνο στην Κύπρο.

Έχω πει αρκετές φορές ότι αποδίδεται στο τραπεζικό σύστημα μια ευθύνη που δεν του αναλογεί, που είναι η οριζόντια βελτίωση του βιοτικού επίπεδου του Κύπριου πολίτη.

Αυτό, θα μου επιτρέψετε να πω, δεν είναι δουλειά του τραπεζικού συστήματος. Το τραπεζικό σύστημα στην Κύπρο αλλά και στον υπόλοιπο κόσμο έχει ως έργο να χρηματοδοτεί την οικονομία. Δεν υπάρχει άλλος τρόπος να λειτουργήσει η οικονομία χωρίς τις τράπεζες και ιδιαίτερα στην Κύπρο. Ως Τράπεζα Κύπρου το 2024 είχαμε χορηγήσεις ρεκόρ αλλά και γενικά η παροχή δανείων από το κυπριακό τραπεζικό σύστημα στην κυπριακή οικονομία είναι αρκετά καλή σε σχέση με το μέγεθός της. Δεν υπάρχει κάποιος που είναι φερέγγυος και να μην μπορεί να εξασφαλίσει δανειοδότηση. Και όπως έχετε αναφέρει προηγουμένως ο ανταγωνισμός μεγαλώνει και αυτό είναι προς όφελος των πελατών.

Η Τράπεζα Κύπρου ενδιαφέρεται για τη φήμη της. Αντιλαμβανόμαστε την ευθύνη μας απέναντι στον τόπο και γι’ αυτό επενδύουμε στην κοινωνία μέσω πρωτοβουλιών όπως την ίδρυση και την συνεχή στήριξη στο Ογκολογικό Κέντρο Τράπεζας Κύπρου, την υποστήριξη του Αντικαρκινικού Συνδέσμου, την ίδρυση του IDEA Innovation Center, του SupportCY, του Πολιτιστικού Ιδρύματος της Τράπεζας Κύπρου αλλά και άλλων δράσεων που συνεισφέρουν έμπρακτα στην κοινωνία. Κυρίως, όμως, υποστηρίζουμε την ανάπτυξη και την ευημερία του τόπου μας με την χρηματοδότηση ιδιωτών και επιχειρήσεων.

Ένα άλλο ζήτημα που απασχολεί τον κόσμο είναι τα επιτόκια. Η κοινή γνώμη δεν θεωρεί δίκαιο το τρέχον επίπεδο των επιτοκίων. 

Θεωρώ ότι τα επιτόκια για τα νέα δάνεια είναι πολύ ανταγωνιστικά και στα στεγαστικά δάνεια και στα δάνεια των επιχειρήσεων. Θα πρέπει να γίνει κατανοητό ότι τα συνολικά επιτόκια του συστήματος επηρεάζονται και από το μίγμα των δανείων. Δηλαδή, τι επιτόκια προσφέρεις. Στην Κύπρο είχαμε κυρίως δάνεια με κυμαινόμενο επιτόκιο και λίγα με σταθερό. Στο εξωτερικό τα περισσότερα στεγαστικά δάνεια είναι σταθερού επιτοκίου. Άρα όταν αυξήθηκαν τα επιτόκια, δεν επηρεάστηκαν τα περισσότερα στεγαστικά δάνεια και γι' αυτό το μίγμα εμφανίζεται με χαμηλότερο επιτόκιο απ' την Κύπρο. Από εκεί και πέρα, είχαμε μια απότομη άνοδο των επιτοκίων και ως τράπεζα παρείχαμε διευκολύνσεις στους πελάτες μας, συμπεριλαμβανομένων ανατιμολογήσεων.

Το θέμα όμως των επιτοκίων και της κατανόησης του πως λειτουργούν είναι και θέμα χρηματοοικονομικής παιδείας. Χρειάζεται εκπαίδευση ο κόσμος για την ανάληψη κινδύνου. Για παράδειγμα, οι τράπεζες προσφέρουν και δάνεια με σταθερά επιτόκια 5, 10, 25 ετών, τα οποία μπορεί ο δανειολήπτης  να επιλέξει και να ξεχάσει τις διακυμάνσεις των επιτοκίων. Τα δάνεια με κυμαινόμενο επιτόκιο μπορεί να είναι φθηνότερα, αλλά σε περίπτωση αλλαγής μπορεί να πληρώσεις πολύ μεγαλύτερη δόση, όπως συνέβη και τα προηγούμενα χρόνια. Θεωρώ όμως ότι γενικότερα στην Κύπρο θα πρέπει να αναμένουμε λίγο πιο ψηλό επιτόκιο στα δάνεια από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο λόγω του μικρού μεγέθους και του υψηλού ιδιωτικού χρέους.

Οι κυπριακές τράπεζες δεν έχουν πολλά δάνεια με σταθερό επιτόκιο, οπότε εκτιμώ ότι όταν το επιτόκιο της ΕΚΤ σταθεροποιηθεί , η χώρα θα συγκλίνει προς τον ευρωπαϊκό μέσο όρο.

Στις καταθέσεις;

Στις καταθέσεις υπάρχει άφθονη ρευστότητα στο σύστημα και δεν υπάρχει ανταγωνισμός για την προσέλκυση νέων. Αν κοιτάξετε και σε άλλες χώρες που έχουν τα ίδια χαρακτηριστικά ρευστότητας, τα επιτόκια είναι πιο χαμηλά από τον μέσο όρο της Ευρώπης. Το πως χειρίζεται το κοινό τις καταθέσεις του είναι επίσης θέμα κουλτούρας. Υπάρχουν πολλές επιλογές με επενδυτικά προϊόντα χαμηλού ρίσκου, αλλά οι πελάτες δεν τα επιλέγουν.

Όταν παρουσιάζετε την τράπεζα στο εξωτερικό, σε επενδυτές, τις τους λέτε;

Ξεκινούμε από το περιβάλλον στο οποίο λειτουργούμε και λειτουργούμε  στην κυπριακή οικονομία η οποία παρουσιάζει πολύ καλύτερους δείκτες από το μέσο όρο της ΕΕ. Οι επενδυτές αναγνωρίζουν ότι λειτουργούμε σε ένα θετικό λειτουργικό περιβάλλον. Από εκεί και πέρα, παρουσιάζουμε τη θέση της τράπεζας στην αγορά. Η τράπεζα είναι market leader στα δάνεια και στις καταθέσεις, είναι market leader στις ασφαλιστικές εργασίες, στις πληρωμές και στις χρηματοοικονομικές υπηρεσίες. Είναι μια τράπεζα που επενδύει στην τεχνολογία. Έχουμε ένα διαφοροποιημένο επιχειρηματικό μοντέλο, το οποίο σημαίνει ότι δεν στηριζόμαστε μόνο στα έσοδα από τους τόκους. Περίπου 70% των εξόδων μας καλύπτεται από μη επιτοκιακά έσοδα. Έχουμε το χαμηλότερο επίπεδο μη εξυπηρετούμενων δανείων, 1,9% στην Κύπρο και στην Ελλάδα.

Όλα αυτά μεταφράζονται σε αυτό που ενδιαφέρει τους επενδυτές, που είναι το τι θα πάρουν στο τέλος της ημέρας, το μέρισμα.  Η τράπεζα αυτή έχει δώσει πρώτη μέρισμα σε Κύπρο και Ελλάδα.  Φέτος το μέρισμα και η επαναγορά ιδίων μετοχών  θα ξεπεράσει τα  240 εκατομμύρια ευρώ και έχουμε ανακοινώσει dividend policy 50% με 70% για τα επόμενα χρόνια.

Προσωπική διαδρομή 

Έχετε μια μακρά πορεία μέσα στην Τράπεζα Κύπρου. Ξεκινήσατε από στέλεχος σε κατάστημα και φτάσατε στην κορυφή της διοίκησης. Πώς βιώσατε αυτή τη διαδρομή; Από το χάος του 2013 στο σήμερα;

Είναι μια απίστευτη διαδρομή, με εμπειρίες, οι οποίες διαμορφώνουν, εκτός από χαρακτήρες και προσωπικότητες, και τρόπο σκέψης.

Και διαμορφώνουν τρόπο σκέψης γιατί βλέπεις πόσο εύκολα και γρήγορα μπορούν να αλλάξουν τα πράγματα, είτε προς τη θετική, είτε προς την αρνητική πλευρά. Τα πρώτα χρόνια στην τράπεζα, ήταν όλα σε καλούπια, τα οποία  δημιουργούν εφησυχασμό, μια  νοοτροπία που δεν επιδιώκει τις αλλαγές και τη συνεχή βελτίωση. Και ξαφνικά βρίσκεσαι σε μια κρίση και όταν βρεθείς σε μια κρίση, δεν υπάρχει κάτι να αντιγράψεις, δεν υπάρχει manual. Τα αναφέρω αυτά γιατί δεν έχει σημασία μόνο που είσαι σήμερα, έχει σημασία και από που ξεκίνησες.

Και μην ξεχνάτε, δεν υπάρχει άλλος οργανισμός στην Κύπρο αλλά και στην Ευρώπη, που να έχει περάσει αυτά που έχει περάσει η τράπεζα Κύπρου, και που κατάφερε να βρίσκεται σήμερα σε αυτό το πολύ καλό σημείο.

Ανέλαβα CEO λίγο πριν την πανδημία και πήραμε την απόφαση  μέσα σε αυτό το χάος να αναπτύξουμε την τράπεζα βλέποντας φως στο τούνελ τη στιγμή που δεν υπήρχε Είμαι περήφανος γιατί  δείξαμε σε δύσκολες στιγμές θάρρος και προχωρήσαμε ταυτόχρονα σε όλες τις αναγκαίες τομές: επιθετική μείωση ΜΕΔ, εξορθολογισμός οργανωτικής δομής και προσωπικού, επένδυση στην τεχνολογία. Και όταν αυτά γίνονταν το 2019 και το 2021, κανείς δεν μπορούσε να προβλέψει τι θα συνέβαινε το 2022 με τον πόλεμο στην Ουκρανία και στη Ρωσία.

Θέλω να τονίσω όμως ότι για να πας μακριά χρειάζεσαι και μια πολύ καλή ομάδα. Σε κάθε κρίση, σε κάθε πρόκληση, η ομάδα μας απέδειξε ότι με σκληρή δουλειά, συνεργασία και καινοτομία μπορούμε να ξεπεράσουμε κάθε εμπόδιο.